starostwo powiatowe w sochaczewie

Zaburzenia odżywiania to coraz powszechniej diagnozowane zaburzenia psychiczne. Choć współcześnie występują one coraz częściej, to jednak wciąż nie jest znana powszechnie rzetelna wiedza na ich temat, co prowadzić może do bagatelizowania i lekceważenia problemów. Początkowe stadia choroby niejednokrotnie zostają niezauważone lub niewłaściwie zinterpretowane przez bliskich, co prowadzić może do niebezpiecznych dla zdrowia i życia osoby chorej konsekwencji. Objawy zaburzeń odżywiania u osób młodych najczęściej mylone są ze stosowaniem diety bądź podążaniem za różnorodnymi trendami żywieniowymi. Brak wczesnego zdiagnozowania problemu oraz zbyt późno udzielona pomoc może znacząco utrudnić powrót do normalnego funkcjonowania i zdrowego postrzegania siebie przez osobę chorą.

Najpowszechniejszymi rodzajami zaburzeń odżywiania są jadłowstręt psychiczny (F50), żarłoczność psychiczna (F50.2) oraz przejadanie się związane z zaburzeniami psychicznymi (F50.4). Mogą występować one zarówno u dzieci, młodzieży i dorosłych, bez względu na płeć.

Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa) jest zaburzeniem charakteryzującym się dążeniem osoby chorej do utraty wagi. Częściej występuje ono u dziewcząt w okresie dojrzewania oraz u młodych kobiet. Zdecydowanie rzadziej jadłowstrętem psychicznym dotknięci są chłopcy oraz młodzi mężczyźni.

Wszystkie czynniki wpływające na pojawienie się u osoby chorej jadłowstrętu nie są do tej pory znane. Z dużą dozą prawdopodobieństwa na pojawienie się choroby mają czynniki społeczno-kulturowe, biologiczne oraz cechy osobowości sprzyjające rozwojowi choroby.

Objawy jadłowstrętu psychicznego (według klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD-10):

• masa ciała utrzymuje się na poziomie 17,5 według wskaźnika masy ciała Queteleta,

• unikanie tuczących pokarmów, a z czasem nawet większości pokarmów,

• doprowadzanie do wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających, nadmierne ćwiczenia fizyczne, stosowanie leków osłabiających łaknienie,

• zaburzony obraz i wyobrażenie własnego ciała, pojawianie się natrętnych myśli narzucających osobie chorej niski limit masy ciała,

• zaburzenia gospodarki hormonalnej mogące doprowadzić min. do zatrzymania miesiączki u kobiet oraz spadku potencji u mężczyzn, wzrost poziomu kortyzolu, wzrost poziomu hormonu wzrostu, zaburzone funkcjonowanie tarczycy,

• jeżeli pierwsze objawy wystąpiły przed okresem pokwitania, zahamowaniu może ulec rozwój płciowy u dziewcząt i u chłopców.

Żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa), to zaburzenie charakteryzujące się okresowymi napadami obżarstwa oraz nadmierną kontrolą masy ciała. Pacjenci stosują różnorodne, często skrajne metody „chronienia się” przed skutkami przyjmowania tuczących pokarmów, najczęściej poprzez uporczywe wymioty. W przypadku tego zaburzenia również częściej chorują kobiety niż mężczyźni. Zaburzenie to może pojawić się po wygaszeniu objawów jadłowstrętu psychicznego.

Objawy żarłoczności psychicznej (według ICD-10):

• nadmierne skupienie na jedzeniu, niepowstrzymane pragnienie jedzenia, epizody żarłoczności, w czasie których pacjent pochłania ogromne ilości jedzenia,

• pacjent w ramach „chronienia się” przed skutkami spożywania tuczących posiłków stosuje przynajmniej jedną z wymienionych metod: prowokowanie wymiotów, nadmierne ćwiczenia fizyczne, przyjmowanie środków przeczyszczających i moczopędnych, przyjmowanie preparatów obniżających apetyt, preparatów tarczycy, pacjenci ze zdiagnozowaną cukrzycą mogą zaprzestać przyjmowania insuliny,

• pojawia się chorobliwa obawa przed otyłością, pacjent ustala granice masy ciała znacznie poniżej granicy przedchorobowej,

• w historii życia pacjenta występować mogą objawy jadłowstrętu psychicznego.

Przejadanie się związane z zaburzeniami psychicznymi związana jest z różnorodnymi sytuacjami stresowymi, takimi jak: choroby, traumatyczne przeżycia, wypadki, trudności rodzinne, żałoba, zabiegi chirurgiczne. Sytuacje to są źródłem silnego stresu, który z kolei prowadzi do nadmiernego objadania się. Efektem takiej sytuacji jest powstająca nadwaga.

Wszystkie wymienione wyżej rodzaje zaburzeń odżywiania mogą stanowić poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia, a nawet życia chorego. W przypadku zauważenia symptomów choroby najlepszym rozwiązaniem będzie udanie się na konsultację do psychologa lub psychiatry. Niestety zaburzenia odżywiania często mają niejednorodne podłoże psychologiczne, a jednymi z objawów są zmiany w postrzeganiu własnej osoby oraz różnego rodzaju trudności związane z przymusem postępowania w sposób nieracjonalny, a nawet wyniszczający dla organizmu. Zdarza się, iż jednocześnie z zaburzeniami odżywiania pojawiają się inne choroby, takie jak np. depresja. Z tego powodu bardzo ważne jest uzyskanie fachowej pomocy terapeutycznej, której nie należy odwlekać na ostatnią chwilę. Znacząco zwiększa to szanse osoby chorej na powrót do zdrowego i bezpiecznego dla niej samej sposobu funkcjonowania w życiu codziennym.

Opracował: Kamil Duda