starostwo powiatowe w sochaczewie

ODDYCHANIE TWOJEGO DZIECKA – PROBLEM WAŻNY

( na podstawie artykułu Ryszarda Skowrońskiego)

Aparat oddechowy tworzą:

• Górne drogi oddechowe (jama nosa, gardła i krtań)
• Dolne drogi oddechowe (tchawica, oskrzela i płuca)
• Mięśnie oddechowe (przepona, mięśnie żebrowe)

Funkcje aparatu oddechowego to:

• Funkcja fizjologiczna – wymiana gazów pomiędzy organizmem a otoczeniem
• Funkcja wtórna – wytwarzanie strumienia powietrza, niezbędnego do generowania fali głosowej

Typy oddychania:

• Oddychanie statyczne (lub spoczynkowe) – służące wyłącznie celom fizjologicznym

Oddychamy 16 razy na minutę, a długość fazy wdechu jest równa długości fazy wydechowej. Powietrze w oddychaniu statycznym powinno wchodzić przez nos, dalej przez gardło, krtań, tchawice i oskrzela do pęcherzyków płucnych, a w czasie wydechu powinno wrócić tą samą drogą. Takie oddychanie nazywamy fizjologicznym.

Jeżeli podczas wdechu powietrze nabierany jest bezpośrednio do jamy ustnej z wyłączeniem jam nosa to jest to oddychanie patologiczne – czyli oddychanie przez usta. Funkcją naturalną jest natomiast pobieranie powietrza ustami w czasie śpiewu lub mówienia – chodzi o jak najszybsze uzupełnienia powietrza potrzebnego do generowania fali głosowej.

• Oddychanie dynamiczne – służy emisji dźwięków

W czasie oddychania dynamicznego oddech jest pogłębiony, do płuc pobieramy więcej powietrza, wdech ulega skróceniu, natomiast wydłuża się wydech – na wydechu mówimy.

Funkcje jam nosa:

1. Funkcja oddechowo – wentylacyjna

Wentylacja dotyczy nie tylko górnych i dolnych dróg oddechowych, ale również ucha wewnętrznego. To przewietrzanie odbywa się poprzez trąbkę słuchową, która ma swe ujście w tej samej górnej części jamy nosowo – gardłowej, co i nozdrza tylne nosa. Wyrównanie ciśnienia odbywa się po obu stronach błony bębenkowej – od strony ucha zewnętrznego i środkowego. Obniżenie słyszalności doświadczamy w momencie nagłej zmiany sytuacji.

1. Funkcja filtracyjna (oczyszczająca) nos

Przedsionek nosa wyściela skóra porośnięta włoskami i stanowi pierwszy filtr powietrza przenikającego do organizmu. Błona śluzowa jam nosa wysłana jest wielorzędowym nabłonkiem migawkowym, który sięga aż do drobnych rozgałęzień oskrzeli. W jamie nosowej ruch migawek kieruje się ku gardłu i usuwa cząsteczki pyłu które wraz z powietrzem dostają się do nosa.

1. Funkcja antybakteryjna – wyjaławiająca

Błona śluzowa nosa wytwarza lizozym, czyli ferment rozpuszczający się tzn. niszczący bakterie. Jeżeli nos działa prawidłowo to do krtani dochodzi oczyszczone z bakterii powietrze.

1. Funkcja termiczna – ogrzewanie powietrza

Czynność błony śluzowej polega także na ogrzewaniu powietrza oddechowego. Tę funkcję spełniają gęste sieci żylne, zwane splotami jamistymi małżowin. Są one położone w blaszce właściwej. Sploty żylne są szczególnie silne rozwinięte na małżowinie dolnej – tzn. kaloryfer powietrza wdychanego. Sploty żylne się silnie powiększają i ogrzewają przepływające powietrze przez zastój krwi i wypromieniowanie ciepła z naczyń krwionośnych. W jamie nosowej panuje stała ciepłota ciała.

1. Funkcja nawilżająca

W błonie śluzowej znajdują się gruczoły nosowe. Ich wydzielinę  nazywamy śluzem nosowym, który nawilża wdychane powietrze. Odpowiednio nawilżone powietrze nie wysusza fałdów głosowych i umożliwia prawidłową fonację.

1. Funkcja węchowa

Zmysł węchu u człowieka nie jest idealny. Okolica węchowa błony śluzowej jest niewielka i zajmuje tylko małżowinę górną i najwyższą oraz odpowiednie przewody. Okolica węchowa jest przystosowana do przyjmowania bodźców zmysłowych, które uświadamiamy sobie jako wrażenia węchowe.

1. Funkcja rezonancyjna

Jamy nosa są przestrzeniami rezonacyjnymi nasady, są miejscem wzmacniania określonych grup tonów harmonicznych dźwięku krtaniowego i wystąpienia formantów. Rezonans nosowy mają następujące głoski ę, ą, m, n, ń, nga.

Skutki długotrwałego oddychania torem ustnym (oddychanie przez usta):

1. Wdychane powietrze nie jest odpowiednio ogrzane, nawilżone i oczyszczone, w związku z czym dziecko jest skłonne do przeziębień, występuje stałe drażnienie błony śluzowej gardła, krtani, tchawicy i nierzadko zakażenia błony śluzowej, a w konsekwencji częste anginy, przewlekłe zapalenia i nieżyty górnych dróg oddechowych.
2. Nie nawilżone powietrze wysusza fałdy głosowe krtani i występują zaburzenia czynnościowe głosu – dystonie. Przejawiają się one chrypką, osłabieniem głosu, parastezjami (subiektywnymi odczuciami patologicznymi np. łaskotaniem w gardle, uciskiem w dole szyjnym, zaleganiem obcego ciała). Prowadzi to do częstego odchrząkiwania, często przybierając postać chroniczną i staje się podstawa do powstawania guzków głosowych.
3. Na skutek płaskich oddechów, mięsnie oddechowe żebrowe zostają praktycznie wyłączone,

w związku z tym klatka piersiowa nie rozwija się prawidłowo, jest płaska. Piersi są zapadnięte, łopatki mocno odstają, brzuszek jest wypchnięty do przodu. Jest to obraz dziecka z wadą postawy.

4. Płytki oddech powoduje, że do organizmu dociera za mało tlenu i następuje przeładowanie kwasem węglowym, przez co ośrodek oddychania jest pobudzony zbyt mocno. Niedotlenienie organizmu powoduje, że dziecko źle sypia, oddech jest nierównomierny, dziecko chrapie, krzyczy przez sen, często się zrywa, a rano jest zmęczone i niewyspane. W szkole jest nieuważne i rozkojarzone.
5. Oddychanie ustami utrudnia pionizację języka – dziecko ma alternatywę albo oddychać ustami z płasko ułożonym językiem, albo nie oddychać z językiem uniesionym do góry. Brak pionizacji języka powoduje w konsekwencji przetrwałe połykanie niemowlęce i wady wymowy.
6. Nieprawidłowe funkcjonowanie języka i inne ukierunkowanie siły powoduje powstawanie wad zgryzu o charakterze retrogenicznym (cofającym żuchwę do tyłu).

Opracowała: logopeda mgr Sylwia Szymańska