starostwo powiatowe w sochaczewie

ZMYSŁY I RUCH PODSTAWĄ UCZENIA SIĘ

Opracowała: K. Waracka

Prawidłowy rozwój dziecka jest uwarunkowany dopływem do OUN zróżnicowanych bodźców, które odbierane są przez narządy zmysłów. Bodźce te docierają do dziecka w okresie ciąży, jak i po urodzeniu, a następnie dzięki procesom integracyjnym przekształcane są w ważne informacje, które pozwalają  odpowiednio reagować na wymogi otoczenia. Dojrzewanie OUN związane jest m.in. z  dopływem bodźców zmysłowych. Brak lub nadmiar bodźców, zwłaszcza w zakresie tzw. bazowych systemów  (system dotykowy, przedsionkowy i proprioceptywny) wpływa negatywnie na rozwój SI, szczególnie jeśli ma on miejsce na etapie sensoryczno – motorycznym rozwoju dziecka. Zmysły dostarczają  nam informacji o otoczeniu i stanowią bazę do zdobywania informacji o świecie. Postrzeganie zmysłowe jest więc warunkiem rozwoju, rozumienia i uczenia się. Należy zaznaczyć, że na wczesnym etapie rozwoju, dzieci rozumieją otoczenie wyłącznie na bazie doświadczeń zmysłowych. Brak podstawowych wrażeń sensoryczno – motorycznych skutkuje poważnymi zaburzeniami rozwoju i  można je  przyrównać do domu, który stoi na bardzo słabym fundamencie i kiedyś runie. Dlatego rolą rodziców jest zapewnianie dziecku w miarę bogatego środowiska rozwojowego, zapewnianie dziecku możliwości do swobodnego poruszania się i co najważniejsze eksplorowania otoczenia za pomocą wszystkich zmysłów.

Spośród układów zmysłowych największe znaczenie dla naszego rozwoju mają: układ dotykowy, przedsionkowy i proprioceptywny. Na ich bazie rozwijają się inne systemy: słuchowy i wzrokowy, które są bardzo istotne w procesie uczenia się.

Funkcje złożone rozwijają się na bazie prostszych np. nie nauczymy się pisać jeśli nie opanujemy wielu podstawowych reakcji ruchowych, dzięki sekwencyjności i integralności procesów zachodzących w naszym systemie nerwowym.

Po urodzeniu w rozwoju współdziałania narządów zmysłów wyróżnić można 4 kolejne poziomy/stadia:

Stadium I – dotyczy okresu noworodkowego i pierwszych miesięcy życia i jest związane z rozwojem zdolności do przetwarzania bodźców czuciowych oraz równoważnych i rozwojem odruchowym. Tu ma początek współpracy mięśni poruszających gałkami ocznymi.

Stadium II (1-2r.ż)– to etap wykształcania się ruchów dowolnych, rozwijania się schematu ciała, dużej motoryki, planowania ruchu oraz koordynacji ruchowej.

Stadium III- ( od 3 do 5 r.ż) początki koordynacji wzrokowo – ruchowej oraz percepcji wzrokowej, współdziałania zmysłu wzroku i słuchu z pozostałymi zmysłami. Jest to okres kształtowania się motoryki małej, precyzji ruchów oraz dominacji stronnej ciała. Kształtuje się kinestezja czyli zdolność do czucia pozycji i ruchów części ciała.

Stadium IV – trwa do końca edukacji przedszkolnej, wieńczy rozwój procesów zmysłowo – ruchowych. Związane jest z umiejętnością koncentracji uwagi, zdolnością do nauki, abstrakcyjnego myślenia i rozumowania, przyswojenia norm i zasad społecznych, kształtowania się poczucia własnej wartości, pewności siebie.

Przejście przez kolejne stadia rozwoju integracji jest warunkiem prawidłowego rozwoju funkcji wymienionych jako wynik ostateczny.

Jeśli na kolejnych etapach dziecko nie rozwinie pewnych umiejętności, podstawa następnych może być nieprawidłowa, co prowadzi do powstawania pewnych dysfunkcji , nieprawidłowości.