starostwo powiatowe w sochaczewie

ZNACZENIE SCHEMATU CIAŁA  W ROZWOJU DZIECKA

„Schemat ciała  to neuronalny ruchowy model siebie, który jest oparty na wewnętrznej znajomości anatomii ciała oraz na rozumieniu (świadomości) potencjalnych możliwości użycia części ciała w kończącej się sukcesem aktywności. Innymi słowami możemy powiedzieć, że schemat ciała to mapa ciała zapisana w mózgu, która zmienia się w czasie ruchu.”*
Na kształtowanie schematu ciała ma wpływ rozwój pewnych struktur mózgowych: ośrodków podkorowych zlokalizowanych głównie w móżdżku oraz ośrodków korowych odpowiadających za bardziej precyzyjne zróżnicowanie mapy ciała. Obszary te odpowiadają za przetwarzanie różnych bodźców sensorycznych (głównie wzrokowych, dotykowych  proprioceptywnych), dlatego też nabycie schematu ciała jest zależne od prawidłowej syntezy tych  bodźców. W chwili poruszania się, każdy kontakt powierzchni ciała z innym obiektem stymuluje receptory dotyku powodując powstanie impulsu, który biegnie do mózgu by poinformować o tym, co się stało. Jeśli dziecko widzi miejsce kontaktu z obiektem, wówczas bodźce wzrokowe będą kojarzone z doznaniami dotykowymi tak, że późniejsze impulsy płynące z tych pól będą rozpoznawane jako te, które płyną z określonej części ciała nawet wtedy, gdy nie będzie ona widziana. Doświadczanie takich doznań związanych z ruchem jest niezbędne do rozwoju schematu ciała, a zaczyna się ono bardzo wcześnie, bo w okresie niemowlęcym.

Rozwój schematu ciała dokonuje się w sekwencji cefalokaudalnej, czyli od głowy w kierunku nóg. Głowa stanowi podstawowy punkt odniesienia dla rozwoju orientacji w przestrzeni, gdyż pierwsze ruchy inicjowane są od głowy i szyi. Można wnioskować, że schemat ciała stanowi bazę dla rozwoju planowania ruchowego. A jego zaburzenia będą wpływały na obniżoną zdolność do programowania nowych ruchów.

Stąd tak ważne jest, żeby dzieci znały schemat własnego ciała . Powinny znać nie tylko części ciała, potrafić je wskazywać, ale również znać istniejące związki między poszczególnymi częściami ciała, jak również relacje zachodzące miedzy ciałem a otaczającą je przestrzenią. 

„Około 4 roku życia dziecko przyswaja pojęcia: przed-za; nad – pod; zaraz – potem; wysoko – nisko; mały – duży. Określenia te odnoszą się bezpośrednio do własnego ciała. Około 5 roku życia dziecko wie, że ma dwie strony ciała. Dziecko sześcioletnie potrafi identyfikować pojęcia związane ze stronami swego ciała, a trochę później przekraczać linie środkową ciała.” *

*Na podstawie artykułu: Małgorzata Derdzikowska „Wpływ orientacji przestrzennej – znajomości schematu ciała na umiejętności matematyczne”

Sylwia Szymańska