starostwo powiatowe w sochaczewie

ZMYSŁ WĘCHU

Ciekawostki:

- bodźce węchowe docierają do mózgu najszybciej,

- potrafimy rozróżnić około czterech tysięcy zapachów za pomocą blisko pięciu milionów komórek zapachowych,

- powonienie wiąże się z rozwojem spostrzegania, koncentracją uwagi i mową,

- już w okresie płodowym, od 2 miesiąca ciąży, do dziecka docierają zapachy, dlatego matka powinna zwracać szczególną uwagę, w jakim środowisku przebywa,

- preferencje zapachowe kształtują się u dzieci 6 - letnich i zwykle nie ulegają zasadniczym zmianom w życiu dorosłym,

- z badań neurofizjologii OUN wynika, że obszar w mózgu, który odpowiada za funkcje poznawcze pierwotnie rozwinął się z rejonu kory węchowej,

- bez udziału powonienia rozpoznawalibyśmy tylko podstawowe smaki: słodki, słony, kwaśny i gorzki.

Zasady przeprowadzania terapii zapachowej:

- określenie alergenów, na które dziecko może być uczulone i ich eliminowanie,

- unikanie produktów chemicznych lub tych o silnych zapachach,

- stosowanie produktów świeżych i naturalnych,

- rozpoczynanie stymulacji od dwóch zapachów w sekwencji: przyjemny – nieprzyjemny- przyjemny, do maksymalnie czterech,

- ważne jest, by dziecko samo ustaliło, poprzez ustawienie słoiczków z zapachami, w kolejności, od najbardziej preferowanych, do najmniej,

- jako zapach neutralizujący, w przypadku awersyjnych reakcji dziecka, podawać świeżo zmieloną kawę,

- z wyjątkiem nadwrażliwości węchowej, aromaty podawać bezpośrednio pod nos, na około 6 sekund. W przypadku nadwrażliwości dziecko wdycha zapach z dalszej odległości,

- początkowo powinno się stosować zapachy łagodne i delikatne, wyłącznie naturalne,

- zapachy uznawane za przyjemne to: wanilia, goździki, cynamon, cytryna, pomarańcza, mięta, olejek różany i lawendowy. Zapach limetkowy zmniejsza napięcia psychoruchowe. Działanie lekko nasenne wykazuje: aromat lawendy, majeranku, melisy. Działanie antyseptyczne: sosna, szałwia, tymianek, gałka muszkatołowa, anyż. Działanie przeciwlękowe i przeciwdepresyjne – limetka, kolendra, drzewo różane, grejpfrut. Koncentrację uwagi poprawia zaś zapach – gałki muszkatołowej i bergamotki. - dzieci z nadwrażliwością dobrze tolerują zapach: cynamonu, owoców cytrusowych i wanilii,

- na dzieci autystyczne stymulująco oddziałuje zapach wanilii,

- przyjemne zapachy normalizują pracę układu nerwowego i zwiększają sprawność psychofizyczną,

- nieprzyjemne zapachy tj.: ocet winny, pieprz mielony, musztarda, czosnek, ekstrakt mięty i dziurawca mogą powodować pobudzenie psychoruchowe.

Propozycje zabaw stymulujących zmysł węchu:

- „Zabawa lubisz ten zapach?”- określanie preferencji zapachowych dziecka, ustawianie pojemników z zapachami od najbardziej przyjemnego do najbardziej niemiłego,

- rozpoznawanie zapachów z zamkniętymi oczami,

- przyporządkowanie zapachu do produktu,

- zabawa „Robimy kwiatek” – rozwija małą motorykę – na kartkę bloku przyklejcie papilotkę. Na jej środku naklejcie kilka kulek z waty, które nasączycie ulubionym zapachem. Dorysujcie lub doklejcie z plasteliny, albo kolorowego papieru łodyżkę i liście. Pachnący kwiat gotowy,

- zabawa „Co tak pachnie?” – porozmawiajcie o różnych słowach opisujących zapach tj.: owocowy, słodki, smaczny, gorzki, kwaśny, słony, zgniły, czy obrzydliwy. Zapytaj dziecko, co pachnie w ten sposób. Stwórzcie listę różnych produktów, które dziecko wymieni,

- zabawa „Zapamiętujemy zapachy” – zapachy to przecież różne wspomnienia. Zapytaj dziecko, np.: gdy poczujesz zapach ciasta, co on ci przypomina?, gdy poczujesz zapach perfum, co ci przypomina?, gdy czujesz zapach świeżo skoszonej trawy, co ci on przypomina?,

- „Obrazek tego, co lubię wąchać” – zachęć dziecko, by z kolorowych magazynów powycinało zdjęcia rzeczy, które lubi wąchać, poproś by ponaklejało je na kartkę papieru, zaczynając od zapachu najbardziej preferowanego,

- „Zabawa łączenie zapachów w pary” – do zabawy niezbędne będą płatki kosmetyczne i 3 rodzaje zapachów. Zapachami nasączamy pary płatków, mieszamy je ze sobą. Zadaniem dziecka jest połączyć płatki w pary,

- „Zabawa jak zapachy chronią nas przed niebezpieczeństwem” – zapal zapałkę, po czym ją zdmuchnij. Zapytaj dziecko, co czuje i co ten zapach mu mówi. Rozpocznij rozmowę o tym, w jaki sposób zapach może nas ostrzec przed niebezpieczeństwem, np.: zapach starego jedzenia, zapach dymu podczas pożaru, czy zapach gazu ulatniającego się z kuchenki. Porozmawiajcie w jaki sposób zapachy  wpływają na nasze bezpieczeństwo, np. zapytaj dziecko w jaki sposób może ostrzec nas przed niebezpieczeństwem? Gdy poczujesz dym, to co powinieneś zrobić?,

- rozpoznawanie za pomocą zmysłu węchu i dotyku przypraw wcześniej poznanych i omówionych np.: czosnek, pieprz, gorczyca, musztarda, wanilia, lukrecja, rozmaryn, cynamon,

- kojarzenie bez udziału wzroku zapachów z kuchni lub łazienki np. mydło, perfumy, kawa, proszek do prania itd.

Udanego odkrywania zapachów 

Artykuł przygotowała: Katarzyna Waracka

Literatura:

- B. Odowska – Szlachcic „Terapia integracji senosrycznej. Strategie terapeuyczne i ćwiczenia stymulujące uklady: suchowy, wzrokowy, węchu i smaku oraz terapia światem i kolorami. Zeszyt 2.”, Wydawnictwo Harmonia,

- J. Silberg „ Poznawanie zmyslów poprzez zabawę” , Wydawnictwo K. E. Liber.