starostwo powiatowe w sochaczewie

PROFILAKTYKA LOGOPEDYCZNA

Profilaktyka logopedyczna ma na celu przeciwdziałanie wystąpieniu wad wymowy. Prawidłowo rozwijająca się mowa (rozumienie oraz mówienie) jest najdoskonalszym sposobem porozumiewania się językowego. Pozwala zaspokajać potrzeby, umożliwia kontakt emocjonalny i werbalny. Profilaktyka logopedyczna rozpoczyna się bardzo wcześnie.

Podstawowe organy, które są konieczne, aby pojawiła się mowa kształtują się między trzecim a czwartym miesiącem życia płodowego. Rozpoczynają wtedy pracę mięśnie oddechowe, fonacyjne i ssania oraz struny głosowe. Narząd słuchu jest zmysłem, który rozwija się najwcześniej. Już od czwartego miesiąca ciąży dziecko reaguje na cechy prozodyczne: melodię, rytm, akcent, natężenie głosu. W szóstym miesiącu życia płodowego dziecko słyszy, odróżnia głos matki. Prawidłowy słuch jest niezbędnym czynnikiem decydującym o rozwoju mowy. Dzięki niemu dziecko zapamiętuje dźwięki, kojarzy je oraz realizuje. Problemy ze słuchem wykrywane są bardzo wcześnie dzięki badaniom przesiewowym po urodzeniu. Jest to ważny element profilaktyki i rozwoju mowy.

Podstawą profilaktyki jest karmienie naturalne. Prawidłowe karmienie polega na odpowiednim ułożeniu główki i tułowia dziecka, aby mogło wargami objąć brodawkę wraz z otoczką. Żuchwa przemieszcza się ku przodowi i dziecko może wtedy prawidłowo połykać pokarm, jednocześnie oddychając nosem. Ssanie piersi wymaga bardzo intensywnej pracy mięśni biorących udział w rozwoju mowy (mięśnie żuchwy, języka, warg, policzków).

Natomiast dzieci, które są karmione butelką przerywają ssanie, aby nabrać ustami powietrze. Może to utrwalać nawyk oddychania przez usta co niekorzystnie wpływa na rozwój mięśni twarzoczaszki. Mięśnie języka, żuchwy i warg nie wykonują takiej pracy jak podczas karmienia naturalnego.

Dla prawidłowego rozwoju mowy istotne znaczenie mają narządy artykulacyjne: szczęki, język, zęby, wargi, policzki. Większość zaburzeń w obrębie tych narządów występuje z powodu nieprawidłowego postępowania z niemowlęciem:

- nieprawidłowa pozycja w czasie snu i karmienia,

- nieprawidłowe połykanie,

- nieprawidłowe żucie,

- oddychanie przez usta,

- zbyt długie używanie smoczka oraz butelki.

Na prawidłowy rozwój narządów artykulacyjnych wpływa:

- karmienie piersią do około roku,

- w czasie snu poziomo ułożony kręgosłup z lekko uniesioną głową,

- prawie pionowa pozycja ciała w trakcie karmienia sztucznego,

- wczesna nauka picia z kubeczka.

Dzieci starsze, które posiadają już zęby mogą ćwiczyć mięśnie artykulacyjne poprzez jedzenie twardych pokarmów: surowa marchewka, jabłko, skórka chleba.

 

Co powinno niepokoić rodziców niemowlęcia:

- gdy niemowlę śpi oraz czuwa z otwartą buzią,

- gdy często trzyma język na zewnątrz jamy ustnej,

- gdy czubek języka ma kształt serduszka (świadczy to o skróconym wędzidełku podjęzykowym),

- ma 2 miesiące i nie budzi się przy głośnych dźwiękach,

- ma 3, 4 miesiące i nie reaguje na bodźce dźwiękowe,

- ma 6 miesięcy i nie gaworzy (to znaczy nie wypowiada ciągów sylab mamama, dadada),

- skończyło rok i nie pojawiło się ani jedno słowo znaczące, wypowiedziane przez dziecko świadomie.

 

Co należy robić, aby wspomagać rozwój mowy dziecka?

- należy jak najwięcej mówić do dziecka, wykorzystywać każdą okazję, aby opisywać słowami to, co robimy bądź oglądamy (jest to tzw. „kąpiel słowna”),

- wypowiedzi kierowane do dziecka powinny być poprawne pod względem językowym; należy unikać zdrobnień, mówić wyraźnie i wolno, używać krótkich zdań; nowe słowo, które chcemy wprowadzić należy powtarzać wielokrotnie, w różnych kontekstach,

- należy wspólnie oglądać i czytać książeczki o różnej tematyce np. zwierzęta, warzywa, owoce, kolory, życie na wsi i w mieście i zachęcać dziecko do nazywania obrazków,

- należy opowiadać i czytać bajki,

- można recytować wierszyki, rymowanki, wyliczanki i włączać w zabawę gesty, ruchy, taniec – aby dla dziecka była to ciekawa rozrywka,

- można wspólnie oglądać telewizję (okazjonalnie) i rozmawiać na temat wydarzeń na ekranie,

- można wspólnie oglądać fotografie rodzinne i omawiać je (ćwiczymy w ten sposób zaimki: ja, ty, on, ona...),

- można śpiewać z dzieckiem (jest to ćwiczenie językowe, rytmiczne),

- można wspólnie rysować, mówiąc przy tym co kreślimy oraz zachęcając dziecko do wypowiedzi podczas rysowania,

- należy wprowadzać zabawy dźwiękonaśladowcze; naśladować odgłosy zwierząt (np. kot – miau, pies – hau, kura – ko ko), pojazdów – (auto – bum bum, erka – i-u),

- należy odpowiadać na pytania dziecka cierpliwie i wyczerpująco. 

  

Przykładowe rymowanki do wspólnej zabawy z dzieckiem:

 

W pokoiku na stoliku

Stało mleczko i jajeczko.

Przyszedł kotek, wypił mleczko,

a ogonkiem stłukł jajeczko.

Przyszła pani, kotka zbiła,

a skorupki wyrzuciła.

 

Siała baba mak.

Nie wiedziała jak.

Dziadek wiedział,

nie powiedział,

a to było TAK!

 

Tu, tu sroczka kaszkę warzyła,

Ogonek sobie sparzyła...

Temu dała na miseczkę,

temu dała na łyżeczkę,

temu, bo grzecznie prosił,

temu, bo wodę nosił,

a temu najmniejszemu nic nie dała,

tylko ogonkiem zamieszała,

i frrr.... poleciała

i TU się schowała!

 

Idzie pani tup tup tup

dziadek z laską stuk stuk stuk

skacze dziecko hop hop hop

żaba robi dłuuugi skok!

Wieje wietrzyk fiu fiu fiu

kropi deszczyk puk puk puk

deszcz ze śniegiem chlup chlup chlup

a grad w szyby łup łup łup!

Świeci słonko, wieje wietrzyk

pada deszczyk...

czujesz dreszczyk?

 

Opracowała: mgr Adriana Reda